Pierwsze zasiedlenie w VAT – moment nabycia nieruchomości czy rozpoczęcia jej faktycznego użytkowania?
Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. (sygn. akt. III SA/Wa 2529/21) pierwszym zasiedleniem jest rozpoczęcie właściwego używania budynku (lub lokalu) w sposób dla niego przewidziany. Moment ten nie musi być tożsamy z momentem nabycia gotowego budynku (lokalu) i może nastąpić w terminie późniejszym.
W ustawie o VAT wskazana została definicja pierwszego zasiedlenia – przez pojęcie to rozumie się oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu (jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej). Prawidłowe ustalenie momentu pierwszego zasiedlenia jest niezwykle istotne
w świetle możliwości zastosowania zwolnienia z VAT dostawy budynków, budowli lub ich części (art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT). Zwolnienie nie znajduje zastosowania w przypadku kiedy dostawa dokonywana jest w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, a także jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą upłynął okres krótszy niż 2 lata W takim przypadku dostawa opodatkowana jest VAT na zasadach ogólnych.
Obecnie funkcjonująca definicja pierwszego zasiedlenia jest efektem nowelizacji z dnia 1 września 2019 r. – zmiana była efektem wyroku TSUE w sprawie C-308/16 z dnia 16 listopada 2017 r., w którym Trybunał zakwestionował zgodność z przepisami art. 12 Dyrektywy 2006/112/WE wcześniej obowiązującej definicji. Usunięty został wówczas warunek oddania do użytkowania budynków, budowli lub ich części w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu. W praktyce, konsekwencją zmiany jest możliwość dokonania pierwszego zasiedlenia przez podmiot, który wybudował nieruchomość – jeszcze przed jej zbyciem.
Sprawa, w której orzekał WSA w Warszawie dotyczyła wydanej przez Dyrektora KIS interpretacji indywidualnej
w zakresie planowanej transakcji sprzedaży nieruchomości, nabytej przez sprzedającego w 2017 r. bezpośrednio
od dewelopera (nabycie podlegało opodatkowaniu VAT). Nieruchomość została podzielona na lokale, przy czym jeden z wydzielonych lokali nie był w żaden sposób wykorzystywany, a część lokali została oddana do użytku na podstawie umów najmu zawartych w 2019 r. i 2020 r. W stosunku do przedmiotowych lokali wnioskodawca stał
na stanowisku, że w przypadku jednego z lokali w ogóle nie doszło do pierwszego zasiedlenia, natomiast w przypadku pozostałych lokali, od momentu pierwszego zasiedlenia upłynął okres krótszy niż 2 lata – tym samym, ich zbycie podlegać będzie opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Na marginesie wskazać należy, że zgodnie z utrwaloną linią interpretacyjną sam podział nieruchomości na mniejsze lokale, co do zasady nie skutkuje wystąpieniem „ponownego pierwszego zasiedlenia” – nie dochodzi do wybudowania nowego obiektu.
W wydanej interpretacji indywidualnej Dyrektor KIS wskazał, że w przypadku wspomnianych lokali do pierwszego zasiedlenia doszło w momencie nabycia nieruchomości przez sprzedającego, tj. w 2017 r. i tym samym dostawa powinna podlegać zwolnieniu z VAT. Innego zdania był natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny, który przyznał rację wnioskodawcy i uchylił wspomnianą interpretację. Zdaniem sądu, pierwszym zasiedleniem jest rozpoczęcie procesu „konsumowania” budynku lub jego części, a więc właściwego używania budynku lub jego części (lokalu). Dopóki budynek lub lokal nie zaczną być używane w sposób dla nich przewidziany, nie dochodzi do pierwszego zasiedlenia. Mając na uwadze powyższe sąd uznał, że od momentu pierwszego zasiedlenia do momentu transakcji nie upłynęły 2 lata i tym samym zbycie przedmiotowych lokali podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych.
Wyrok jest nieprawomocny, a na moment publikacji jego uzasadnienie nie zostało jeszcze opublikowane.
————
Foto: https://pixabay.com/