Zagadnienie grzywien w postępowaniu przymuszającym

w kontekście niezłożenia sprawozdania finansowego

Osoby uprawnione do reprezentacji podmiotów podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (m.in. spółek prawa handlowego, fundacji, itp.) zobowiązane – jako kierownicy tych jednostek w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt. 6) ustawy o rachunkowości[1] – do składania rocznych sprawozdań finansowych do Repozytorium Dokumentów Finansowych (dalej: „Repozytorium”), a także innych dokumentów, takich jak np. uchwały zatwierdzające sprawozdania finansowe, nierzadko dowiadują się o niedopełnieniu tego obowiązku, wraz z otrzymaniem z sądu rejestrowego zawiadomienia o wszczęciu wobec nich postępowania przymuszającego.

Z treści takiego zawiadomienia, można wyczytać złowrogo brzmiącą groźbę nałożenia na jego adresata grzywny, w przypadku niezłożenia stosownych dokumentów do Repozytorium w terminie 7 dni od jego otrzymania. Co więcej – adresat dowiaduje się, że grzywna ta może zostać (i prawdopodobnie będzie) ponowiona, w przypadku, gdy obowiązek na niej ciążący nie zostanie spełniony w wyznaczonym terminie.[2]

Czy oznacza to, że po nałożeniu w toku postępowania przymuszającego grzywny, nie można uchylić się od jej zapłacenia?

Odpowiedź brzmi negatywnie. W przypadku nałożenia przez sąd rejestrowy grzywny w postępowaniu przymuszającym, istnieje szansa na jej uchylenie.

W pierwszej kolejności należy zadbać o to, by doszło do umorzenia postępowania przymuszającego. Najczęściej przesłanką takiego umorzenia jest spełnienie obowiązku, którego wykonania domaga się sąd (np. poprzez złożenie sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy) – to bowiem czyni dalsze postępowanie bezprzedmiotowym.

Istnieją jednak sytuacje, w których osoba wobec której toczy się postępowanie przymuszające, nie może – z przyczyn od siebie niezależnych – spełnić nałożonego na nią obowiązku. Może się tak stać na przykład wtedy, gdy sąd rejestrowy wezwie do złożenia do Repozytorium dokumentu, który nie istnieje (np. uchwała zatwierdzająca sprawozdanie finansowe za dany rok obrotowy nie została podjęta, lub osoba wobec której postępowanie przymuszające zostało wszczęte, nie jest już uprawniona do reprezentacji podmiotu, a mimo to nadal widnieje w rejestrze w takim charakterze).

W takim przypadku, podstawą prawną umorzenia postępowania przymuszającego może być art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, zgodnie z którym sąd rejestrowy umarza postępowanie przymuszające, gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie doprowadzi ono do spełnienia obowiązku.

W tym celu, należy poinformować sąd o okolicznościach, które uniemożliwiają spełnienie obowiązku. Chociaż sąd jest w takim przypadku zobowiązany do umorzenia postępowania z urzędu – z przyczyn czysto praktycznych warto także wskazać podstawę prawną, która uzasadnia jego umorzenie (będzie nią wspomniany art. 24 ust. 4 ustawy o KRS).

Zgodnie z art. 1052 kodeksu postępowania cywilnego, umorzenie postępowania przymuszającego prowadzi natomiast do umorzenia niezapłaconych do tego czasu grzywien. Z powyższego wynika, że – być może wbrew pierwszemu odruchowi – zapłata nałożonej przez sąd grzywny nie jest przeważnie najrozsądniejszym działaniem (kwota zapłaconej grzywny nie zostanie w takim przypadku zwrócona), a zobowiązany powinien zmierzać raczej do stworzenia sytuacji umożliwiającej sądowi rejestrowemu umorzenie toczącego się wobec niego postępowania.

Działania te powinny zostać podjęte niezwłocznie, ponieważ po choćby jednokrotnym nałożeniu przez sąd grzywny, istnieje groźba wszczęcia przez sąd wobec zobowiązanego postępowania egzekucyjnego zmierzającego do jej ściągnięcia.

W celu identyfikacji działań, które powinny zostać w takiej sytuacji podjęte, roztropność nakazuje natomiast udać się do prawnika.

______________

[1] Przez „kierownika jednostki” rozumie się członka zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. W przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej za kierownika jednostki uważa się wspólników prowadzących sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej – wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, a w odniesieniu do spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej – komplementariuszy prowadzących sprawy spółki. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą za kierownika jednostki uważa się tę osobę; do osób wykonujących wolne zawody przepis ten stosuje się odpowiednio. Za kierownika jednostki uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz zarządcę sukcesyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, albo osobę, o której mowa w art. 14 tej ustawy, która dokonała zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2019 r. poz. 63);

[2] Zgodnie z art. 1052 kodeksu postępowania cywilnego, w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż piętnaście tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może natomiast przewyższać miliona złotych.

________

fot. from pixabay.com